Rock-’n-roll Amersfoort
Katholiek & Protestant
Tijdens mijn rondleidingen in Kampen krijg ik regelmatig de verbaasde vraag: waren er vroeger dan katholieken in Kampen? En zijn ze er nog steeds? Bij veel mensen buiten Kampen leeft nog steeds het beeld van stad van de zwarte kousen kerk. Ik kan me die vraag daarom wel goed voorstellen. Maar…
Laat ik er meteen ook bij vertellen dat in welke stad ik ook gids – Utrecht, Leeuwarden, Deventer, Groningen, Zwolle et cetera- ik diezelfde vraag krijg!
Het is voor mij dan een seintje om weer even een laatje open te trekken dat bij sommigen even dicht was: er was natuurlijk een tijd dat we allemaal katholiek waren! En dat de protestantse christenen pas met mannen als Luther en Calvijn op het toneel verschijnen.
Ook op onze rondgang langs voormalige kloosters in diverse steden kan ik dit soort vragen eenvoudig beantwoorden: er waren simpelweg geen protestantse kloosters; kloosters waren een onderdeel van de Katholieke Kerk (letterlijke betekenis katholiek= algemeen).
Belangrijk ijkpunt in de overgang van de katholieke Nederlanden naar een protestante natie is 1580: het protestantisme wordt min of meer de staatsgodsdienst. Wilde je verzekerd zijn van een carriere dan ging je voortaan naar de Nederduitse Gereformeerde Kerk (beter bekend onder de latere naam Nederlands Hervormde Kerk). Deze geloofsovergang valt samen met een militaire en politieke strijd: de 80 jaar durende onafhankelijkheidsstrijd van de Nederlanders tegen de katholieke Spanjaarden, die in 1648 uitmondt in de oprichting van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
Rock-’n-roll
Tot zover de opfriscursus. Laten we nu eens gaan kijken naar Amersfoort. Dat Amersfoort een keigave stad is dat weten de meesten denk ik wel. Lolbroek Jonkheer Everhard Meyster had met zijn vrindjes gewed dat hij een enorme zwerfkei van 7.157 kg van de Leusderheide naar de stad kon verslepen. Met 400 amici lukte het hem; de kei is nog steeds, als trots symbool van Amersfoortse daadkracht (of gekte), te bewonderen op de Varkensmarkt. Dat noem ik nog eens serious Rock-’n-roll!
Het stokje van Oldenbarnevelt
Maar Amersfoort is ook de stad van Johan van Oldenbarnevelt, de Mark Rutte van de 17e eeuw. Geboren en getogen op nummer 19, Huize Bollenburg op de Muurhuizen. Juist in zijn persoon bereikten religieuze haarkloverijen een kookpunt.
Een strijd tussen katholieken en protestanten, zoals we net hebben geleerd? Nee. Het gaat om een strijd binnen het protestantse kamp. Zodra het protestantisme vaste voet aan de grond krijgt begint het geëmmer weer: hoe moeten we de Bijbel interpreteren en hoe strikt. Van Oldenbarnevelt was van de partij van de ‘Rekkelijken’ en kwam daarmee in conflict met Prins Maurits van Oranje, die aan de kant stond van de ‘Preciezen’.
Het liep niet goed af voor Oldenbarnevelt. De arme oude man, leunend op zijn wandelstok, werd onthoofd op het Binnenhof. Het wandelstokje van Oldenbarnevelt vormt onderdeel van de vaste collectie van Stedelijk Museum Flehite.
Museum Flehite
Of het het echte stokje van Oldenbarnevelt is, is trouwens maar zeer de vraag, temeer daar het Rijksmuseum claimt over het enige echte exemplaar te beschikken. Het doet er m.i. ook niet echt toe. Ik vind dit soort voorwerpen, echt of niet, juist leuk om te zien. Ze kleuren de geschiedenis én, zoals de Italianen zeggen, ‘se non e vero, e ben trovato!’
Waar absoluut geen enkele twijfel over bestaat is de authenticiteit van het dagboek van Amersfoorter Jan Francken. Francken, knecht van Oldenbarnevelt, hield een dagboek bij in de aanloop naar de executie van zijn meester. Pas twee jaar geleden, 400 jaar jaar na van Oldenbarnevelts executie, is het origineel weer terug gevonden. Het is dit jaar voor het eerst tentoongesteld in Flehite. Het was voor mij een historische sensatie om te zien!
Galerij
In onderstaande galerij foto’s een aantal indrukken van de stad, Museum Flehite en de omgeving van Amersfoort. Op een half uurtje rijden van de stad ligt Nationaal Park de Utrechtse Heuvelrug met haar cultuurhistorische parels zoals Kasteel Amerongen, Huis Doorn en de Pyramide van Austerlitz. Een mooi gebied ook voor fietstochten en wandelingen. Enjoy!
De Onze Lieve Vrouwe Toren. Amersfoort is tot bloei gekomen na de vondst van een mirakels Maria-beeldje
Rock-‘n-roll Amersfoort
De Muurhuizen. In deze straat is Oldenbarnevelt geboren en getogen in Huize Bollenburg
Maquette van Amersfoort in Flehite. Buiten de stad de bleekvelden en de tabaksschuren. De zonnige zijde van de Utrechtse Heuvelrug maakte de tabaksteelt in deze regio mogelijk
De romantische blik van schilder Cornelis Springer op de Koppelpoort
De Koppelpoort. Volgens architectuurpuristen verprutst door de restauratie van Cuypers
‘Onder de Linden’: authentiek café in dito pand
Kasteel Amerongen
De tafel is gedekt met Meissen porseleinen servies
Kaiser Wilhelm II leefde in ballingschap in Nederland. Eerst als gast van de van Bentincks in kasteel Amerongen, later in Huis Doorn
Tips
Tekst en foto’s: Reinier de Wit
