Aan boord voor een nieuw Avontuur
In 1914 was vrijschipper Jan de Koster, mijn Zeeuwse overgrootvader, de eerste die met een gemotoriseerd binnenvaartschip de haven van Breskens binnenvoer. De naam van zijn schip luidde de ’Avontuur’. Met zijn moderne vaartuig maakte hij reizen waarbij hij suikerbieten vanaf het Brabantse Dinteloord, nog steeds centrum van de suikerindustrie in Nederland, over het onstuimige IJsselmeer naar het Groningse Zoutkamp vervoerde. In de streek van de suikerbieten ben ik opgegroeid. Ik herinner me de verhalen van meester Grift die ons meenam naar warme oorden in Arabië terwijl de de geur van suikerbieten, van de nabij gelegen fabriek, in ons met enkelglazen, beslagen met condens, voorziene lokaal doordrong.

Honderdenacht jaar na de intocht van de ‘Avontuur’ in Zeeland ga ik op ‘Avontuur’ met een groep van zo’n honderdenacht Zeeuwen. Ik adem nu niet de geur in van suikerbieten, maar een frisse boslucht. We zijn midden op de Veluwe en we maken een tocht waar vele verhalen samenkomen die leiden tot herkenning en gezelligheid.

Ik stap aan boord van de bus en stel me voor, vertel wat over mijn Zeeuwse wortels en dat ik ergens een afslag heb gemist nu ik in Kampen woon. De liefde heeft me er gebracht… Daarna licht ik kort het programma toe: een dagtocht die begint en eindigt op de Veluwe, ons voert naar Deventer en de IJssel met als toetje de Sallandse Heuvelrug: Twee nationale parken, twee provincies en één Hanzestad staan centraal.

Vale Ouwe
Het startpunt is Gelderland en ik lees het Gelderse volkslied voor. Sommige gasten menen er wat Zeeuws in te herkennen bij het horen van ‘onze Vale Ouwe’ (de Veluwe) en ‘het aorige rivierke’ (het aardige riviertje). Het lied steekt verder de loftrompet over groene dennenbossen, paarse heidevelden en statige kastelen. In Gelderland hebben ze weinig woorden nodig om tot de kern te komen. Slechts vijftien regels waar ik zowaar applaus voor krijg!

Kastelen en Paleizen
Dat Gelderland het land van sprookjesachtige kastelen is, is zeker niet gelogen. We rijden langs Kasteel Cannenburg in Vaassen en Paleis het Loo in Apeldoorn. Aangezien de gemiddelde leeftijd van de groep 77 is roep ik de TV serie Floris in herinnering en de grote schurk van de serie: Maarten van Rossem, schrik van de Veluwe en veldheer van de hertog van Gelre. Bijzonder dat uitgerekend deze bruut kasteel Cannenburg verfraaide in de meest verheven en verfijnde stijl van zijn tijd. Hij introduceerde als eerste de Renaissance, de stijl van de Grieken en Romeinen, in Gelderland!
De voorzetting van de Renaissance is de Barok. In de Barok doen de bouwmeesters en tuinontwerpers er een flinke schep bovenop. Dat zien we wanneer we langs Paleis het Loo rijden, het ‘Versailles van de Veluwe’. We zitten in de tijd van pruiken en geparfumeerde bals. Een tijd waarin de bewoner van het pandje, Stadhouder-koning Willem III er prat op kon gaan te beschikken over de hoogst spuitende fontein van Europa…

Tevreden
Hussel de letters van Deventer door elkaar en je krijgt Tevreden. Als liefhebber van de Hanzesteden zal ik de laatste zijn om te beweren dat het niet goed toeven is aan de oevers van de IJssel. We krijgen zeker ook die indruk al rijdend langs pittoreske landhuizen, boomgaarden, molens, gemalen en hoeves. Maar schijnt bedriegt, want wat doet opeens die bunker met luchtafweergeschut daar aan die dijk? Het zijn de tastbare herinneringen aan de IJssellinie: een verdedigingslijn die zich over ruim 100 kilometer uitstrekte van Nijmegen tot Kampen. De IJssellinie moest ons landje beschermen tegen het Russische gevaar door het land langs de IJssel onder water te laten lopen. We hebben het historisch gezien over de Koude Oorlog waarbij de link naar de actualiteit en Oekraïne helaas snel gelegd is.

Entree
Terug gekomen van onze rit langs de uiterwaarden en de meanderende IJssel pakken we het pontje naar de binnenstad van Deventer: wat een entree! Net ook op een moment dat er een binnenschip voorbij vaart, wat een plaatje! Eenmaal aangemeerd, wandelen we langs sfeervolle straten en pleinen. Deventer bereidt zich voor op het Charles Dickens festijn. Op één van de gevels van een voormalige apotheek lezen we: ‘Deo Fidendum, Mediis Utendum’: ‘Vertrouw op God, maar vergeet je pillen niet in te nemen’. Eén van de gasten vult aan: ‘Vertrouw op God, maar doe de deur op slot’.

We lunchen op de Brink, één van de mooiste pleinen van Nederland. We verlaten Deventer en vervolgen het middagprogramma met een rondrit over de Sallandse Heuvelrug.

Sallandse Heuvelrug
De Sallandse Heuvelrug is net als de Veluwe omhoog gestuwd door gletsjers. Daartussen loopt, op de grens van Gelderland en Overijssel, de IJssel. De IJssel heette vroeger Isala en is daarmee naamgever van Salland, een specifiek gebied van de provincie. Vanuit Deventer ben je in een mum van tijd in deze landelijke omgeving en het typerende coulisselandschap met plaatsjes als Bathmen, Holten, Nijverdal, Mariënheem en Raalte. Door de eeuwen heen is er altijd een sterke verbinding geweest tussen Hanzestad Deventer en Salland. Op het riviertje de Schipbeek voeren tot aan het begin van de 20e eeuw zogenaamde zompen, kleine platbodems, die boter naar de Brink brachten en later het textiel uit Twente.

Symbool van de Sallandse Heuvelrug is de korhoen, die in Nederland alleen in dit nationale park voorkomt. We klimmen de Holterberg op, één van de ‘bergen’ van de heuvelrug. De legende wil dat een reus uit Duitsland het plan had om de Zuiderzee te dempen met een aantal zandzakken. Helaas voor hem zaten er scheuren in de zakken en verloor hij zijn lading maar gelukkig voor ons is op die manier dit prachtige heuvellandschap ontstaan. We maken een kleine tussenstop bij een uitkijkpunt en genieten van een 360 graden panorama dat zich uitstrekt tot Duitsland! De korhoen hebben we helaas niet kunnen spotten.

Tot slot
We kunnen het tot slot niet laten nog een klein lusje aan onze rondrit vast te knopen. We rijden over de dijk naar Hanzepareltje Hattem en we zien het jachthaventje en haar middeleeuwse stadsmuren en poort. Hattem mooi gelegen aan de IJssel die ons deze dag heeft vergezeld. De IJssel en de waterwegen die zo kenmerkend zijn voor Nederland en ons verbinden waar we ook zijn, door alle generaties heen. Van mijn Zeeuwse overgrootvader tot mijn Zeeuwse gasten. Een mooie dag met veel indrukken, waarbij we het gezelschap weer de veilige haven van het hotel hebben geloodst. Een geslaagd Avontuur!

Fotogalerij

Jan de Koster op jonge leeftijd

De Avontuur op het IJsselmeer, gereed om de zeilen te hijsen

Het pontje van Deventer

Deventer aan de IJssel en binnenvaartschip

Deventer binnenstad

De Brink

Sallandse Heuvelrug

Tekst en kleurenfoto’s: Reinier de Wit –  gids, docent en oprichter Kampen and Beyond

Credits: Dagtour ‘Hanzestad Deventer & Sallandse Heuvelrug’ in opdracht van Lodder Incoming en in samenwerking met Van Oeveren reizen. Deze dagtour begeleidde ik samen met collega gids Ger van den Munckhof. Voor mijn familiegeschiedenis heb ik gebruik gemaakt van het boek: Jan de Koster en Geertruida-Pieternella Brand – in het kielzog van onze voorouders. Dit boek is een weergave van het familieonderzoek van Riet Jasperse-de Koster, kleindochter van Jan de Koster en nicht van mijn moeder. Uit dit boek komen ook de zwart-wit foto’s van Jan de Koster en zijn schip de ‘Avontuur’