Kampen and Beyond: Buiten de gebaande paden

Het verhaal van Kampen en de Hanzesteden is het verhaal van handelaren en vrijdenkers met hun grenzeloos vertrouwen in elkaar en het geloof om grote afstanden te overbruggen. Door buiten de gebaande paden te treden ontstonden vele verbindingen. Kunsthistoricus, gids, reisleider en oprichter van Kampen and Beyond, Reinier de Wit laat u graag deze verbindingen zien én de details die er toe doen.

In de buitenlandse reizen nemen we letterlijk Kampen als vertrekpunt voor grenzeloze ontdekkingen in Europa en zoeken we de grensgebieden op. De focus ligt op de kunst en cultuur die ons continent bindt en de verbondenheid tussen de mens en het landschap door de eeuwen heen. Een mix van highlights, onontdekte parels en voldoende vrije tijd om de indrukken goed op u in te kunnen laten inwerken of op zoek te gaan naar extra verdieping. Uw reisleider geeft u graag aanvullende tips.

Zesdaagse kunst- en cultuurreis

Een reis door drie landen en 1000 jaar historie. 

Aantal deelnemers: minimum 12 – maximum 20

Dag 1. Nederland: Wilsum en Kampen / IJssel

Ochtend: Kerk Wilsum

In Wilsum staat de oudste kerk van Overijssel, zo’n 1000 jaar geleden gebouwd en gemaakt met tufsteen en Bentheimer zandsteen uit Duitsland. De kerk heeft een fraai, verstild interieur met oude plavuizen tegeltjes, grafzerken en 15e eeuwse muurschilderingen van de Vier Evangelisten. In de late middeleeuwen van strategisch belang voor de Hertog van Gelre die hier een verschansing liet bouwen, nu een dijkdorpje (officieel stad!) uit grootmoeders tijd. Wilsum is prachtig gelegen aan de uiterwaarden en de meanderende IJssel en biedt uitzicht op de stad (officieel nooit vastgesteld!) Kampen.

Gezamenlijke lunch

Middag: Stadswandeling Kampen

Kampen heeft één van de best bewaard gebleven historische centra van Nederland en herbergt meer dan 500 monumenten inclusief huizen, poorten en torens. Tijdens de wandeling ziet u hoe Kampen zich in de loop der tijd iedere keer weer opnieuw heeft uitgevonden. Thema’s als de Hanze, water, kerkenbouw, sigarenindustrie, onderwijsstad en het toerisme vormen de rode draad. U ziet daarbij zowel de hoogtepunten als de, ook voor vele Kampenaren, verborgen hoekjes en hofjes van de stad. U ziet onder andere het oude Raadhuis, het Gotische Huis en een bijzonder stukje van de stad: het Keizerskwartier. Uiteraard voert onze wandeling ook langs de IJssel en de schepen van varend cultureel erfgoed de Bruine Vloot.

Overnachten omgeving Kampen

Dag 2. Duitsland: Grieth, Kalkar en Klooster Graefenthal / Rijn 

Ochtend: vertrek

Lunch Grieth

De Hanze telde op haar hoogtepunt meer dan 200 steden, grote en kleine. We kennen allemaal het grote Hamburg, maar wat te denken van een gehucht als Grieth met minder dan 1000 inwoners? Eenmaal aangekomen in het pittoreske stadje kunnen we er ons een beter beeld van vormen dankzij de prachtige ligging direct aan de Rijn. Grieth vormde een strategisch punt en schakel in de Hanzehandel. De Hertogen van Kleef onderkende dit al in de 13e eeuw en bouwde Grieth uit tot een versterkte handelsplaats met haven.

Middag: St. Nicolaikirche Kalkar
Het verhaal van de Hanze is het verhaal van de twee ‘G’s’: de G van Geld en de G van Geloof. Dankzij het Geld dat met de Hanzehandel werd verdiend konden grote gebouwen ter ere van het Geloof gerealiseerd worden. Deze verbondenheid vinden we daarom terug in de vele St. Nicolaaskerken, in het Duits St. Nicolai genaamd. Deze heilige was niet alleen zoet voor kinderen maar kon ook aangeroepen worden door de zeelieden, de drijvende motor achter de Hanze, wanneer hun schip dreigde te kapseizen.
De St. Nicolaikirche is een groot kunstwerk en museum dankzij de bloeiende hofcultuur van de Hertogen van Kleef. Zes altaarstukken vormen een van de hoogtepunten van de zogenaamde ‘Kalkar Schule’. Het meesterwerk van meester Arnt belichaamt de internationale wereld waarin kunstenaars zich bewogen. Opgeleid in Vlaanderen staat Arnt onder zijn volledige naam bekend als zowel Arnt van Kalkar als Arnt van Zwolle, beide Hanzesteden waar hij actief was.

Avond: rondleiding en diner Klooster Graefenthal

Van de Hertogen van Kleef reizen we af naar het gebied van de graven en latere hertogen van Gelre. Klooster Graefenthal is gesticht door graaf Otto II op aandringen van zijn vrouw Margaretha van Kleef. Via oorlogen en dynastieke verbindingen groeide dit hertogdom uit tot een gerespecteerd Europees hof dat zich uitstrekte van het Duitse stamgebied Geldern tot aan de Zuiderzee met vestingstad Hanzestad Elburg. In Klooster Graefenthal zijn een aantal leden van de Gelderse dynastie begraven, waaronder Reinald de eerste. Hij was getrouwd met Margaretha van Vlaanderen. Tijdens hun bewind bevond het graafschap zich in een crisis en hadden zij hun gebieden verpand aan de vader van Margaretha: graaf Gwijde van Vlaanderen. Vanuit dit gegeven vervolgen wij onze reis naar Vlaanderen.

Vertrek naar Antwerpen

Dag 3. België: Antwerpen / Schelde

Dé Hanze bestaat niet. Hanze betekent letterlijk groep, een verbond van kooplieden en steden, dat nooit strak omlijnd is geweest. De Hanze zoals we hem nu kennen kent zijn oorsprong uit de Duitse groep waarbij het jaar 1241 een belangrijke markering vormt wanneer de Duitse steden Hamburg en Lübeck hun samenwerking vastleggen in een verdrag. Begin 13e eeuw bestaat er evenwel ook de Vlaamse Hanze van Londen, gericht op de handel tussen Engeland, Schotland en Vlaanderen. Uiteindelijk zal de Duitse Hanze uitgroeien tot hét overkoepelende samenwerkingsverband waartoe steden als Antwerpen en Brugge zeer belangrijke spelers zijn.

De bloei van de Hanze in Vlaanderen valt samen met de opkomst van de Bourgondiërs. Godfather van dit huis is Filips de Stoute. Hij was getrouwd met Margaretha III van Male, wier betovergrootvader de eerder genoemde graaf Gwijde van Vlaanderen was. Onder de Bourgondiërs zien we de eerste aanzet tot de vorming van de Lage Landen als één geheel, met gebieden als Vlaanderen, Zeeland, Holland en Gelre; een blauwdruk van de latere Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden met haar 17e eeuwse Gouden Eeuw.

Ochtend: vrij te besteden

Middag: Museum Plantin-Moretus
Op het nachtkastje van de prachtlievende Bourgondische hertogen Filips de Goede en Karel de Stoute lag het boek ‘In Navolging van Christus’ van Thomas a Kempis. Thomas is met zijn bestseller het boegbeeld geworden van de Moderne Devotie: een religieuze beweging die zich richtte op innerlijke geloofsbeleving in directe relatie met de medemens. Boek en beweging droegen sterk bij aan de intellectuele ontwikkeling van vele burgers en studenten en werd versterkt door de uitvinding van de boekdrukkunst.  Het is niet verwonderlijk dat de Moderne Devotie een vruchtbare voedingsbodem vormde voor het Humanisme en we iemand als Erasmus ten tonele zien verschijnen. Dit verhaal, de wereld van het Humanisme en het intellectuele klimaat van de 15e, 16e en 17e eeuw wordt tastbaar in de drukkerij van Plantin – Moretus, Unesco Wereld Erfgoed.

Dag 4. Antwerpen

De Gouden Eeuw van Antwerpen ligt in de 16e eeuw. Door het huwelijk van Maria van Bourgondië met Maximiliaan van Oostenrijk is Vlaanderen inmiddels terecht gekomen in de invloedssfeer van de Habsburgers. Hun kleinzoon Karel zal heer en meester worden van een rijk ‘waar de zon nooit ondergaat’. Karel: hertog van Bourgondië, heer der Nederlanden, keizer van het Heilige Roomse Rijk en koning van Spanje en de overzeese gebieden, ontdekt door Columbus. Wij kennen hem het beste als Karel V, vader van Philips de II.

Ochtend: Museum Snijders en Rockoxhuis en Museum Mayer van den Bergh
In deze parels van musea wordt de bloeiperiode van Antwerpen tastbaar: in de barokke marktstukken van Frans Snijders en de wereldberoemde ‘Dulle Griet’ van Breughel.

Lunch

Middag: vrij te besteden en vertrek naar Brugge

Dag 5. Brugge

Brugge was in de 14e en 15e eeuw dé draaischrijf van de Europese economie. In Brugge bevond zich het Hanzekantor en het Europese Kwartier met consulaten van o.a. Genua, Florence, Venetië, Catalonië, Portugal, Schotland en Engeland. Het hout dat onder de naam ‘Vlaams hout’ werd verkocht kwam eigenlijk uit Scandinavië. In Brugge kwam de wereld bij elkaar!

Ochtend: Stadswandeling o.l.v. lokale stadsgids

Lunch

Middag: Groeningemuseum
Bewonder topstukken van de Vlaamse Primitieven en de 15e en 16e eeuwse Nederlandse schilderkunst: Jan van Eyck, Jeroen Bosch, Hans Memling en Hugo van der Goes.

Dag 6. België / Nederland: ‘t Zwin en Sluis / Noordzee

Ochtend: vertrek naar Zwin, uitwaaien aan het strand

Afsluitende gezamenlijke lunch in Sluis